Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 listopada 2024 r., sygn. akt P 11/24, uznał, że przepis przerywający możliwość kontynuowania trwającej amortyzacji składnika majątku otrzymanego w darowiźnie zwolnionej od podatku od spadków i darowizn jest niezgodny z konstytucyjną zasadą ochrony interesów w toku. Orzeczenie zapadło jednogłośnie i dotyczy środków trwałych i wartości niematerialnych, których amortyzację rozpoczęto i nie zakończono przed 1 stycznia 2018 r.
Mająca swoje źródło w Konstytucji zasada ochrony interesów w toku wymaga od ustawodawcy m.in. ustanowienia przepisów przejściowych umożliwiających dokończenie rozpoczętych przedsięwzięć stosownie do przepisów obowiązujących w chwili ich rozpoczęcia. TK przywołał też wyrok z dnia 25 czerwca 2002 r., sygn. akt K 45/01, gdzie wskazane zostały przesłanki, których wystąpienie skutkuje dla ustawodawcy kategorycznym obowiązkiem respektowania zasady ochrony interesów w toku. Chodzi tu o sytuacje, w których:
1) ustawowe uregulowania wyznaczają pewien horyzont czasowy dla realizowania określonych przedsięwzięć
2) dane przedsięwzięcie ma charakter rozłożony w czasie
3) podmiot, który stosuje te regulacje rozpoczął realizację danego przedsięwzięcia w okresie ich obowiązywania.
Skład orzekający w odniesieniu do pierwszych dwóch przesłanek uznał, że w przypadku amortyzacji składników majątku darowanych przed 2018 r. są one spełnione. Przepisy prawa wyznaczały bowiem minimalny horyzont czasowy, a amortyzacja z samej definicji jest przedsięwzięciem rozłożonym w czasie. Skład orzekający nie miał także wątpliwości, że spełniono przesłankę trzecią. Ustawodawca odebrał bowiem podatnikom prawo do obciążania kosztów podatkowych odpisami amortyzacyjnymi od wartości składników majątku, których amortyzacja rozpoczęła się przed wejściem ustawy w życie.
Z uwagi na powyższe TK postanowił orzec o niekonstytucyjności analizowanych uregulowań, ponieważ w jego opinii arbitralne przerwanie procesu amortyzacji podatkowej nie jest dopuszczalne z punktu widzenia wywodzonej przez Trybunał z art. 2 Konstytucji RP zasady ochrony interesów w toku.
